feesten van het licht

Na alle commotie is het Sinterklaasfeest toch gevierd. Het was geweldig! De blije snoetjes van de kleinkinderen, bij het uitpakken van bergen cadeautjes. Zoveel om mee te spelen! Wat een geluk. De oudste riep braaf 'dankjewel Sinterklaas' en dacht verder dat hij jarig was, want cadeautjes krijg je toch met je verjaardag? Het maakt ook helemaal niet uit. Stralende toetjes en na een enthousiast 'Dag Sinterklaasje, dahag, dahag' was het tijd om naar bed te gaan en voor de oude heer om weer op zijn boot te stappen. Daar hadden sommige mensen vol verlangen op gewacht geloof ik. De kerstversiering moet al in de gang hebben gelegen en het wachten was op die boot die de Sint weer mee nam naar Spanje. We reden terug naar huis en opeens hing er kerstversiering aan de huizen die er op de heenweg nog niet was. Dag Sinterklaasje, welkom Kerstman. De volgende dag hing er nog veel meer en in veel huizen waren de kerstbomen opgetuigd en de lichtjes aan. Gezellig. Twinkelende lichtjes in het donker. 

Want donker wordt het natuurlijk zo eind november en december. De dagen worden steeds korter en grijzer, het is koud en zelf zou ik graag in winterslaap gaan. De meeste mensen verlangen naar meer licht en december is bij uitstek de maand van de lichtfeesten. Niet allemaal met dezelfde betekenis maar licht is wel de gemene deler. Op dus naar kerst, chanoeka, midwinter. Op naar het licht.

Door een facebookvriend werd ik geattendeerd dat het advent is wat me deed beseffen dat de aanloop naar kerst al bezig is. Advent betekent 'komst'. Voor Christenen de komst van het kindeke Jezus, de Verlosser en zoon van God. De vier zondagen voor kerst steekt men steeds een kaars meer aan, in afwachting van en verheuging op de geboorte van het 'licht van de wereld'.

Ondertussen, tijdens de Christelijke advent, begint ook het Joodse chanoeka van 17 tot en met 24 december. Het wordt wel het Joodse kerstfeest genoemd maar is toch iets heel anders. Lang geleden, 169 jaar voor de geboorte van kerstkind Jezus, werd de tempel in Jeruzalem geplunderd en ontheiligd door een bezettende Griekse macht. Zware onderdrukking van Joden volgde, tot de Maccabeeën in opstand kwamen. Zij heroverden in 164 vc Jeruzalem en de tempel werd ontdaan van smetten. Het altijd brandende heilige licht van de menorah, de 7-armige kandelaar, was echter gedoofd. Nog maar 1 kruikje met heilige olie was er om het licht weer te ontsteken, normaal genoeg voor maar 1 dag. Het wonder gebeurde! Het licht bleef 8 dagen branden op dat ene kruikje. Genoeg tijd om nieuwe olie te persen. Daarmee is Chanoeka het feest van her-inwijding van de tempel, van licht na onderdrukking. Om het wonder van het licht te vieren wordt er elke dag van chanoeka een kaarsje meer aangestoken op de speciale chanoeka-kandelaar die 9 lichtjes heeft. Een lichtje om de andere acht mee aan te steken. Een lichtje voor elke dag van het wonder.

Ook weer ondertussen; Midwinter of Yule. De kortste dag, langste nacht, winterzonnewende. Alles is koud en donker en mensen verlangen naar de terugkeer van het licht. Diep in de aarde is de natuur al bezig met de wedergeboorte in de lente, voor mensen onzichtbaar. Voor onze voorouders was dit letterlijk het midden van de winter (midwinter) en stel je voor dat het altijd zo zou blijven! Alles werd dan ook gedaan om de aarde uit haar winterslaap te halen en het licht te helpen om herboren te worden. Met grote en kleine vuren, kaarsen en het in huis halen van 'leven' in de vorm van hulst en dennentakken en buiten werden de groenblijvende bomen versierd. En het hielp! Vanaf midwinter werden de dagen weer langer! Wedergeboren uit de duistere aarde keert de zon terug en daarmee het leven.

En dan is het kerstmis. Terug bij de geboorte van kindeke Jezus. Of hij echt op 25 december geboren is weet niemand, maar voor keizer Constantijn de Grote was het een mooie datum om het voorchristelijke midwinter te kerstenen. Jezus werd al het Licht van de wereld genoemd maar pas vanaf de vierde eeuw is er officieel een kerstfeest om zijn geboorte en licht te vieren. De tradities die we daarbij in ere houden, gezamenlijk eten, cadeautjes, de kerstboom, de lichtjes, komen allemaal uit de midwintervieringen voort. Jezus is daar gewoon bijgekomen, met zijn stalletje onder de boom. Voor veel Christenen is een kerstboom dan ook heidens en komt ie er niet in! 

Wat al deze feesten in december verbindt is het licht. Licht in het donker, licht in onze harten. Een tijd van naastenliefde en zachtheid. Een tijd van samen zijn, verbintenis, verdieping. Straal dat licht uit, vanuit welke achtergrond dan ook! Wees het licht ...